Św. Alfons Liguori (1696-1787)
Urodził się 27 września 1696 roku w Marianelli koło Neapolu. Był najstarszym spośród ośmiorga dzieci: miał jeszcze trzech braci i cztery siostry. Jego rodzice Don Giuseppe i Ana Liguori pochodzili z rodzin arystokratycznych. Ich marzeniem była kariera urzędnicza dla swojego syna. Gdy Alfons ukończył szkołę podstawową, został wysłany na studia prawnicze na uniwersytet w Neapolu. Miał wtedy zaledwie 12 lat. Marzeniem jego ojca była kariera urzędnicza dla syna Alfonsa. Kiedy miał zaledwie 17 lat, był już doktorem obojga praw. Planowane małżeństwo (przez jego ojca) z córką księcia nie doszło do skutku (wybranka wstąpiła do zakonu, wkrótce też zmarła). Alfons po kilku latach praktyki adwokackiej, zniechęcony korupcją w sądownictwie, ku niezadowoleniu ojca porzucił karierę prawniczą. W 1723 przed obrazem Matki Bożej w Porta Alba dokonała się wewnętrzna przemiana, a jej pierwszym owocem było podjęcie studiów teologicznych.
Po 4 latach studiów w 1727 przyjął święcenia kapłańskie. Miał wówczas 31 lat. Pragnąc życia doskonałego chciał wstąpić do któregoś z zakonów lub do kongregacji misyjnej. Jednakże brak konkretnej decyzji spowodował, że poświęcił się pracy apostolskiej z młodzieżą rzemieślniczą i robotniczą. Gromadził ją w dni wolne od pracy i uczył prawd wiary. W ten sposób zasłynął jako wspaniały kaznodzieja.
Kontakt z rodziną Sióstr Nawiedzenia zaowocował przekształceniem ich w Kongregację Zbawiciela – wspólnotę kontemplacyjną. W ten sposób została zapoczątkowana żeńska gałąź redemptorystów.
Św. Alfons dostrzegł też wiele osób nie mających dostatecznej opieki duszpasterskiej. Powoli dojrzała myśl do założenia zgromadzenia zakonnego, które oddałoby się pracy wśród najbardziej opuszczonych i zaniedbanych. Tak powstało w roku 1732 Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela. Zatwierdził je papież Benedykt XIV w 1749 roku.
W 1762 roku papież Klemens XIII mianował Alfonsa biskupem w miejscowości S. Agata dei Goti. 66 letni biskup w sposób niezwykle gorliwy pełnił swoje obowiązki. Wiele czasu poświęcał na spotkania z kapłanami, reformował klasztory, przyczyniał się do budzenia powołań kapłańskich i zakonnych. Wszelkie dochody przeznaczał na pomoc dla ubogich i fundacje nowych placówek Kongregacji Najświętszego Odkupiciela.
Nadmierne trudy, wiek i surowy tryb życia wyniszczyły jego organizm tak, że postanowił poprosić papieża o zwolnienie z obowiązków pasterza diecezji. Po 13 latach pasterzowania w 1775 roku powrócił do swoich duchowych synów. Mając wówczas 71 lat cały czas rozwijał się naukowo i pracował jako teolog.
Alfons Liguori był ekspertem w tym, co dzisiaj nazywane jest teologią pastoralną. W swojej kapłańskiej pracy wygłosił ponad 500 misji i rekolekcji. Najwięcej jednak zasłużył się Kościołowi Chrystusa jako pisarz, jeden z najpłodniejszych, jakich znają dzieje chrześcijaństwa. Do dzieł, które mu zjednały największą sławę, należą: Teologia moralna, Uwielbienia Maryi, które zdobyły aż 324 wydania w różnych językach; rekordową popularność osiągnęła mała książeczka Nawiedzenie Najśw. Sakramentu i Najśw. Maryi Panny, która doczekała się ponad 2000 wydań w różnych językach. Łącznie wymienia się 160 tytułów prac, napisanych przez św. Alfonsa, których liczba wydań sięgnęła 17 125 w 61 językach! Św. Alfons pisał dla wszystkich: dla kapłanów, kleryków, zakonników, spowiedników, wiernych. Dzieła jego obejmują teologię dogmatyczną, moralną i ascetyczną.Św. Alfons Liguori zmarł w wieku 91 lat 1 sierpnia 1787 r. Sława jego świętości była tak wielka, że Pius VI już w 1796 roku nakazał rozpoczęcie kanonicznego procesu. W 11 lat potem (1807) został ogłoszony dekret o heroiczności jego cnót. Pius VII dokonał jego uroczystej beatyfikacji w 1816 roku, a Grzegorz XVI dokonał jego kanonizacji w 1839 roku. Tytuł Doktora Kościoła nadał mu papież Pius IX w 1871 roku. 26 kwietnia 1950 roku papież Pius XII ogłosił św. Alfonsa patronem spowiedników i profesorów teologii moralnej, adwokatów, osób świeckich, teologów, zwłaszcza moralistów. W ikonografii przedstawiany jest w czarnej, zakonnej sutannie lub w szatach biskupich. Czasami trzyma krzyż lub ma różaniec na szyi. Bywa, że stoi przy nim anioł z pastorałem i mitrą.
Duchowość św. Alfonsa Liguoriego
Jako propagator misji ludowych, św. Alfons podkreślał potrzebę stopniowego przygotowania człowieka do nawrócenia. Ma się ono dokonywać poprzez ożywienie wiary, uświadomienie zła popełnionych grzechów, wzbudzenie lęku przed Bożą sprawiedliwością, zachętę do ufności w Boże miłosierdzie, ożywienie miłości do Boga i ukazanie środków wytrwania na drodze dobra. Z tego względu Święty wymagał, by kazania misyjne były głoszone stylem prostym i zrozumiałym dla słuchaczy. Kaznodzieja winien oddziaływać na całego człowieka, przy czym w pierwszym rzędzie winna być przekazywana w sposób spokojny zdrowa doktryna chrześcijańska. Wszystkie wskazania odnoszące się do zasad życia chrześcijańskiego powinny uwzględniać rolę łaski Bożej i modlitwy. Całość przekazywanej nauki winna koncentrować się wokół osoby Odkupiciela, ze szczególnym podkreśleniem Jego męki i śmierci na krzyżu.
Alfonsjański system misyjny zmierzał do rozbudzenia miłości wobec Boga i bliźniego. Miłość bowiem odgrywa według św. Alfonsa niezwykle ważną rolę w nawróceniu człowieka, a znajduje swój wyraz z zachowaniu przykazań. Pomocą w ożywieniu miłości do Boga ma służyć rozważenie w czasie misji męki Pańskiej. Zbawiciel ukrzyżowany za grzechy ludzi, to najwyższy dowód miłości Boga do człowieka, a jednocześnie wezwanie do odwzajemnienia miłością za miłość. Wszelka też działalność misyjna winna być przeniknięta duchem modlitwy. Jest ona niezbędna do nawrócenia i wytrwania w dobrym do śmierci. Stąd przedmiotem modlitwy winny być według św. Alfonsa, łaska umiłowania Boga i łaska ostatecznej wytrwałości.
Według myśli Świętego świętość i doskonałość człowieka polega na miłości Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego i naszego Odkupiciela. Miłość ta podtrzymuje w duszy ludzkiej wszystkie cnoty, czyniąc człowieka doskonałym. Dary jakimi Bóg obdarza człowieka mają na celu zobowiązanie go do większej miłości.
Bóg pragnie, aby wszyscy ludzie byli święci, dlatego chrześcijanin, który nie chce pozostać świętym, może być chrześcijaninem, ale nigdy nie będzie dobrym chrześcijaninem. Każdy człowiek winien dążyć do doskonałości, zgodnie ze swoim stanem życia, świecki jako świecki, zakonnik jako zakonnik, kapłan jako kapłan. Każdy powinien podjąć ten stan życia, który Bóg dla niego przygotował.
Jeśli miłość jest istotą świętości chrześcijańskiej to zakłada ona zgodność z wolą Boża. Celem jej jest pragnienie tylko tego, czego pragnie Bóg i osiągnięcie stanu świętej obojętności wobec wszystkiego, co nie jest Bogiem.
Mówiąc o modlitwie myślnej podkreśla, że jest ona niezbędna do postępu na drodze do zbawienia. Jest ona językiem miłości – kto kocha Boga, kocha modlitwę.
Modlitwa i grzech nie mogą razem współistnieć. Podejmując zaś problem kontemplacji, oddziela kontemplację czynną, którą nazywa modlitwą skupienia naturalnego, od kontemplacji biernej, nadprzyrodzonej i wlanej.
Kontemplacja czynna lub nabyta jest prostym spojrzeniem na prawdy, których poznanie nabywa się przez myśli i trudne wysiłki. Ten stopień modlitwy jest dostępny wszystkim. Jest to etap, który otwiera możliwość wybrania duszy przez Boga i wprowadzenia na wyższy stopień kontemplacji. Zanim to jednak nastąpi, Bóg przygotowuje duszę przez oczyszczenie bierne.
Doktryna św. Alfonsa Liguoriego jest skierowana na życie ascetyczne. Asceza ta wychodzi od dobrego przygotowania i prowadzi do życia mistycznego. Wypływa ona z wielkiej tradycji mistrzów, jak św. Augustyn, św. Tomasz, św. Teresa z Avila, św. Jan od Krzyża, św. Franciszek Salezy.
